بندرعباس، مرکز استان هرمزگان در کرانه جنوبی ایران و خلیج‌فارس، از دیرباز به دلیل موقعیت استراتژیک خود در نزدیکی تنگه هرمز، یکی از مهم‌ترین بنادر تجاری منطقه بوده است. این شهر در طول تاریخ با نام‌های مختلفی شناخته شده است: «کامبرون» و «پورتو کومورائو» نزد پرتغالی‌ها، «گمبرون» برای انگلیسی‌ها و «گامرون» یا «گومرون» برای هلندی‌ها. نام گمبرون احتمالاً از واژه پارسی «گامبر» (خرچنگ) گرفته شده که به وفور در سواحل این منطقه یافت می‌شد.
پیشینه تاریخی
- دوره پرتغالی‌ها (قرن ۱۶): پرتغالی‌ها در سال ۱۵۰۷ جزیره هرمز را اشغال کردند و گمبرون را به پایگاه تجاری خود تبدیل نمودند. این بندر به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش، به مرکز تجارت ادویه، ابریشم و مروارید بدل شد و نقش کلیدی در اتصال تجارت شرق به غرب ایفا کرد. قلعه‌های پرتغالی در هرمز و گمبرون نماد تسلط آن‌ها بر این منطقه بود.
- دوره صفویه و شاه‌عباس: در سال ۱۶۲۲، شاه‌عباس اول با همکاری کمپانی هند شرقی انگلستان، پرتغالی‌ها را از گمبرون و هرمز بیرون راند. این پیروزی نقطه عطفی در تاریخ منطقه بود و به‌افتخار شاه‌عباس، نام شهر به «بندرعباس» تغییر یافت. این بندر به مرکز اصلی تجارت ایران با اروپا و هند تبدیل شد و کالاهایی مانند ابریشم، فرش و ادویه‌جات از طریق آن صادر می‌شدند.
- دوره هلندی‌ها و انگلیسی‌ها: پس از پرتغالی‌ها، هلندی‌ها و انگلیسی‌ها برای کنترل تجارت خلیج‌فارس رقابت کردند. هلندی‌ها پایگاه تجاری در گمبرون تأسیس کردند و از آن برای صادرات ابریشم و دیگر کالاها استفاده نمودند. ژان استروس، جهانگرد هلندی، در کتاب خود «سفرهای استروس» ۱۶۸۱ به توصیف گمبرون پرداخته و جزئیاتی از فعالیت‌های تجاری، زندگی روزمره و اهمیت استراتژیک این بندر ارائه کرده است. تصاویر موجود در کتاب «تاریخ جامع هند» نوشته هنری بوریج ۱۸۶۲ نیز به این دوره اشاره دارند و مناظری از بندر و فعالیت‌های تجاری آن را به تصویر می‌کشند.
اهمیت تجاری و جغرافیایی
بندرعباس به دلیل قرارگرفتن در دهانه خلیج‌فارس، دروازه‌ای برای تجارت دریایی بین ایران، هند، آسیای شرقی و اروپا بود. این بندر نه‌تنها برای صادرات کالاهای ایرانی بلکه برای انتقال کالاهای هندی و چینی به اروپا نقش مهمی داشت. تنگه هرمز به‌عنوان گلوگاه استراتژیک، اهمیت این بندر را دوچندان می‌کرد.
بندرعباس در عصر مدرن
امروزه بندرعباس یکی از مهم‌ترین بنادر تجاری ایران است و نقش کلیدی در صادرات نفت، گاز و کالاهای صنعتی دارد. این شهر همچنین به دلیل فرهنگ محلی غنی، موسیقی سنتی و غذاهای دریایی شهرت دارد. آب‌وهوای گرم و مرطوب بندرعباس و بازارهای پرجنب‌وجوش آن، این شهر را به مقصدی جذاب برای گردشگران تبدیل کرده است.
ارجاعات تاریخی
کتاب «سفرهای استروس» ۱۶۸۱ یکی از منابع اصلی برای مطالعه گمبرون در قرن هفدهم است. این سفرنامه جزئیات ارزشمندی از تجارت، فرهنگ و معماری منطقه ارائه می‌دهد. همچنین، تصاویر موجود در «تاریخ جامع هند» ۱۸۶۲ به بازنمایی بصری این بندر در دوره‌های گذشته کمک می‌کند.
لینک کوتاه: https://u.suru.ir/2a
