انکاس (که ده‌پا و به‌اشتباه ماهی مرکب نیز نامیده شده) جانوری نرم‌تن و دریازی است، انکاس ها شب رو هستند و شب‌ها به شکار خرچنگ‌ها و میگوها می‌پردازند.
انکاس ها معمولاً هشت بازو دارند که دوشاخک گیره‌ای دراز در میان آنها قرار گرفته است. این شاخک‌ها تنها به هنگام گرفتن شکار قابل‌دیدن است.
انکاس از خانواده نرم‌تنان است به آنها سرپاوَران هم گفته شده است.
ویژگی سرپایان، قرینه بودن دو بخش بدن، داشتن سر برجسته، و داشتن بازو یا شاخک است. همگی سرپایان دریازی هستند.
ازآنجاکه سرپایان قادر به ترشح مرکب از بدن خود هستند ماهیگیران به آنها ماهی‌های مرکب می‌گویند، از دیگر نرم‌تنان می‌توان مرکب ماهی (کلموک) و اختاپوس (هشت‌پا) را نام برد.
درصد پروتئین موجود در گوشت سرپایان بالا است به این خاطر از محصولات شیلاتی به شمار می‌روند. همچنین از مرکب آن در صنعت و حتی در صنایع داروئی می‌توان استفاده کرد و یا از صدف داخلی برخی از انواع آنها به‌خاطرداشتن مواد معدنی مثل کلسیم نیز می‌توان استفاده کرد.
در بندرعباس قدیم، انکاس استفاده‌های جالب دیگری داشته، ازآنجایی‌که در ایام قدیم، شاید قلم و دوات برای نوشتن وجود نداشته و یا در دسترس هرکسی نبوده، از مرکب انکاس برای نوشتن استفاده می‌شد، ساحل‌نشینان قدیمی مرکب انکاس را به‌عنوان جوهر دوات استفاده می‌کردند و دانش‌آموزان آن را با خود به مدرسه می‌برند.
استفاده جالب دیگر آن، ساخت دهل‌های کوچک برای بازی بچه‌ها بود، با استفاده از پوست انکاس بجای پوست گاو یا گاومیش که در نمونه‌های اصلی دهل استفاده می‌شود، از پوست‌نازک انکاس برای ساختن این لوازم برای سرگرمی کودکان استفاده می‌شد.
این تنها استفاده برای بازی کودکان نبوده، ازآنجایی‌که در ایام قدیم عروسک و ماشین‌های اسباب‌بازی وجود نداشته و یا منحصر به افراد کم‌بضاعت نبوده، از استخوان انکاس به‌خاطر شکل تشت مانند آن به‌عنوان قایقی سفیدرنگ کوچک نیز استفاده می‌شد. کودکان قدیم با این اسباب‌بازی‌های طبیعی سرخوش بودند.
و اما استفاده کنونی از این نعمت خدادادی، از انکاس می‌توان به‌عنوان طعمه صیادی جهت صیدکردن ماهی‌های بزرگ و گوشتی استفاده کرد و همین‌طور از انکاس به‌عنوان وعده‌غذایی نیز استفاده می‌شود، و می‌توان با آن انواع غذاهای خوشمزه دریایی طبخ کرد. غذاهایی نظیر کباب انکاس، دلمه کالاماری، خوراک انکاس و غیره...
