در استان هرمزگان صنایع‌دستی بومی از جایگاهی ویژه در فرهنگ و سنت‌های مردم برخوردار است. به‌عنوان‌مثال رودوزی‌های سنتی که از جمله مهم‌ترین رشته‌های صنایع‌دستی این منطقه است. جز لاینفک پوشش بومی زنان و دختران منطقه است و یا نوعی حصیر به نام «تک» در نواحی روستایی هم به‌عنوان زیرانداز و هم به‌عنوان بخشی از پوشش سقف خانه‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. نکته دیگر اینکه با درنظرداشتن موقعیت مرزی استان و رویارویی ساکنان مدرسه با فرهنگ‌های بیگانه، محفوظ ماندن این جایگاه و استفاده از صنایع‌دستی به‌ویژه در پوشش خانم‌ها بسیار ارزشمند است و حاکی از توجه و عنایت مردم استان به این‌گونه صنایع و حفظ نمادهای سنتی و بومی منطقه است.

محصولات سفالی

تولیدات سفالگران مینابی عمدتاً ظروف سفالی است که از آن جمله: نوعی کوزه آب به نام «جهله» انواع گلدان، قلیان، سرقلیان، اسفند سوز در باز و قفسی «گشته سوز» این ظروف سفالی بیشتر توسط ساکنین نواحی روستایی مورداستفاده قرار می‌گیرد.

محصولات حصیری

محصولات حصیری مشتمل بر سجاده حصیری، بادبزن، نوعی سبد حصیری گرد و دردار بلند جهت نگهداری البسه، نوعی زیرانداز به نام «تک» که در نواحی روستایی به‌منظور پوشاندن سقف خانه‌ها نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد، درپوش کوزه، نوعی سینی گرد و بزرگ به نام «سپ»، «دمکش»، گلدان حصیری، ظرف میوه، ظرف نگهداری نان «کفه».

بافته‌های داری سنتی

بافته‌های داری سنتی شامل قالی افشار، جاجیم، گبه، انواع گلیم، خورجین، نوعی روانداز با پرزهای بلند به نام «خرسک» که گاهی به‌عنوان زیرانداز مورداستفاده قرار می‌گیرد.

حصیربافی

از حصیربافی باید به‌عنوان رایج‌ترین و معمول‌ترین صنعت دستی استان هرمزگان نام برد، چرا که ماده اولیه موردنیاز حصیربافی برگ درخت خرما بوده که به حد وفور در اختیار صنعتگران است و تولید انواع فرآورده‌های حصیری که کاملاً جنبه مصرفی دارد، روستاهای میناب، بشاگرد، بندر لنگه و اطراف آن از مناطق مهم بافت حصیر است که اکثر کار آن توسط زنان و دختران منطقه صورت می‌گیرد. مواد اولیه مورد مصرف عبارت است از برگ درخت خرما (پیش مُغ) و ضایعات درخت خرما و گیاهی به نام "مور. حصیربافان میناب در روستاهای بهمنی، چلو، نصیرابی، محمودی و قاسم‌آباد ساکن هستند.

سفالگری

سفالگری در روستاهای حکمی، گوربند و شهوار از توابع شهرستان میناب و روستاهای لشتگان از توابع بندرعباس رواج دارد.

گلابتون‌دوزی

زردوزی که در نقاط مختلف ایران به «کم دوزی»، «گل‌دوزی»، «برودری‌دوزی» و «کمان دوزی» شهرت دارد، در اکثر نقاط ایران رواج دارد و در استان هرمزگان به‌ویژه شهرهای بندر لنگه، بندرعباس و میناب رونق بسیار دارد. از گلابتون‌دوزی برای تولیداتی نظیر دمپایی، شلوارهای زنانه، سرآستین، پیش‌سینه، دور یقه، لبه پرده، دیوارکوب، پشتی، کوسن، سجاده، جلد قرآن و تابلو استفاده می‌کنند.

خوس دوزی

این هنر به کمک نوارهای نقره‌ای باریک و بر روی پارچه توری ریزبافت تجلی‌یافته و گاه ستاره‌هایی فلزی بر روی پارچه می‌نشانند، و از آن برای تزیین مقنعه، دستار (چادر زنانه) استفاده می‌شود. پارچه مصرفی معمولاً به رنگ‌های سیاه، سفید، سبز و زرشکی است که هر دوروی پارچه شکل یکسان دارند.

بادله دوزی

بادله دوزی یا "تلی بافی" عبارت است از به هم پیوستن چند نوع زری با یکدیگر به صورتی که زری بزرگ در وسط و زری‌های کوچک در اطراف قرار می‌گیرند. بادله به شکل نوارهایی با پهنای ۱۵ سانتیمتر تولید می‌شود که معمولاً برای لبه شلوارهای زنانه مورداستفاده قرار می‌گیرد.

سوزن‌دوزی

نوع دیگر از رودوزی است که فقط در بخش "بشاگرد" و توسط زنان و دختران روستایی به شیوه زنان بلوچ انجام می‌گیرد و دلیل آن نزدیکی منطقه به استان سیستان و بلوچستان است.

قالیبافی

مناطق تولید قالیبافی در استان هرمزگان عبارت‌اند از: بندرعباس، روستای درتوجان و بخش حاجی‌آباد. اغلب تولیدکنندگان را عشایر اسکان‌یافته ایل‌های افشاریه ورائینی تشکیل داده که به تولید و تهیه انواع قالی و قالیچه، رویه پشتی و چنته مشغول هستند. تولیدکنندگان معمولاً پشم موردنیاز خود را از سیرجان خریداری کرده و خود به ریسیدن و رنگرزی آن اقدام می‌کنند. نوع گره رایج "گره فارسی" است و نقشه‌هایی که در بخش حاجی‌آباد و روستای "درتوجان" بافته می‌شود نقشه‌های افشاریه است که به نام‌های بوته شاهی، ماه و ستاره‌ای، سه‌کله، خشتی، گنبدی، شکارگاه، بچه بغل، سماوری و... معروف هستند.

خرسک بافی

خرسک عبارت است از بافت نوعی فرش با پرزهای بلند و درشت‌بافت که بافت آن با رنگ‌های بسیار محدود انجام می‌شود. در بافت سنتی آن از رنگ طبیعی پشم استفاده می‌شده است. پرز، تاروپود کلفت آن از پشم است و از پود رو استفاده نمی‌شود. در قدیم از آن به‌عنوان روانداز استفاده می‌کرده‌اند. امروزه از این نوع بافت برای تولید پادری و کناره در اندازه‌های مختلف استفاده می‌کنند. نقوش خرسک معمولاً هندسی بوده و بافت آن در روستای "درتوجان" رواج دارد.

شیریکی پیچ

از دیگر تولیدات استان هرمزگان شیریکی پیچ را می‌توان نام برد که مرکز تولید آن روستاهای بخش حاجی‌آباد بوده و دلیل رونق آن همسایگی منطقه با استان کرمان است.

چادرشب‌بافی

چادرشب‌بافی یا "کاربافی" از دیگر صنایع‌دستی استان هرمزگان است که در روستاهای کلیبی و سرریگان از توابع میناب و روستاهای سیروئیه، احمدیه و فارقان رواج دارد.

چنته بافی

چنته بافی در منطقه بشاگرد به‌وسیله دارهای زمینی و توسط زنان انجام می‌شود. نقش‌ها اغلب به‌صورت هندسی و ذهنی بافت است. اطراف چنته را به‌وسیله صدف‌های دریایی و منگوله‌های رنگی تزیین می‌کنند. از چنته بیشتر برای تزیین کپرها استفاده می‌شود.

صنایع‌دستی دریایی

همه ساله به هنگام جزرومد دریا، مقادیر معتنابهی از انواع صدف‌ها، حلزون‌ها و بقایای آبزیان خلیج‌فارس در سواحل جزایر متعدد این خلیج (کیش، ابوموسی، لارک، قشم، هرمز و...) می‌ریزد که توسط اهالی بومی جمع‌آوری شده و توسط افراد باذوق از آنها تابلو، مجسمه‌ها و اشیای گوناگونی تولید می‌شود. مواد اولیه مصرفی شامل پوسته حلزون‌ها، صدف‌ها، استخوان ماهی، گوش‌ماهی و مرجان است و برای اتصال قطعات انتخاب شده از چسب بی‌رنگ استفاده می‌کنند.


منبع: حوزه هنری استان هرمزگان