مبدأ نقش حنا
نقش حنا یا «مهندی» یکی از هنرهای باستانی است که قدمت آن به بیش از ۵۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. خاستگاه این هنر به تمدن‌های کهن خاورمیانه، شمال آفریقا و شبه‌قاره هند نسبت داده می‌شود. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که مصریان باستان از حنا برای تزیین بدن فراعنه و اشراف در مراسم‌های آیینی و تدفین استفاده می‌کردند. در هند، نقش حنا از دوره گوپتا (قرن چهارم میلادی) به‌عنوان بخشی از آیین‌های عروسی و مذهبی رواج یافت و به‌تدریج به مناطق خلیج‌فارس، از جمله جنوب ایران، منتقل شد. در ایران، این هنر از طریق تجارت دریایی و تعاملات فرهنگی با هند و کشورهای عربی به هرمزگان و جزایر خلیج‌فارس مانند قشم راه یافت. بندرعباس و قشم، به دلیل موقعیت جغرافیایی و نقش تاریخی‌شان به‌عنوان مراکز تجاری و فرهنگی، بستری مناسب برای رشد این هنر فراهم کردند. حنا در این مناطق بافرهنگ بومی و آیین‌های محلی تلفیق شد و طرح‌هایی با الهام از طبیعت و دریا خلق شدند.
نقش حنا در فرهنگ بندرعباس و قشم
حنا در فرهنگ مردم هرمزگان، به‌ویژه در بندرعباس و قشم، نمادی از شادی، برکت و خوش‌یمنی است. در باورهای محلی، این گیاه بهشتی خنکی و آرامش دریا را به ارمغان می‌آورد و خواص دارویی آن، مانند درمان بیماری‌های پوستی و خاصیت ضدعفونی‌کنندگی، از گذشته مورد توجه بوده است. مراسم حنابندان، یکی از مهم‌ترین آیین‌های عروسی در این مناطق، با نقش حنا پیوند عمیقی دارد. در این مراسم، دست و پای عروس و گاهی داماد با طرح‌های پیچیده تزیین می‌شود تا خوشبختی و سعادت برای زوج جوان تضمین شود. این آیین با جشن و پایکوبی همراه است و حنا به‌عنوان نمادی از شگون و شکوفایی زندگی مشترک به کار می‌رود.
طرح‌ها و تکنیک‌های نقش حنا
طرح‌های سنتی حنا در بندرعباس و قشم از عناصر طبیعی و محلی مانند ماه، خورشید، دریا، نخل و گل‌وبوته الهام‌گرفته شده‌اند. درگذشته، این طرح‌ها به‌صورت ذهنی توسط زنان محلی کشیده می‌شد، اما امروزه با تأثیر فرهنگ‌های هندی و عربی، طرح‌ها متنوع‌تر شده و شامل الگوهای پیچیده‌تر مانند پروانه، اژدها و طرح‌های هندسی است. این طرح‌ها با قیف‌های مخصوص یا شابلون‌های آماده اجرا می‌شوند و معمولاً تا یک هفته ماندگاری دارند. حنای مورد استفاده اغلب از امارات یا هند وارد می‌شود و با موادی مانند لیموعمانی، چای یا شکر ترکیب می‌شود تا رنگ تیره‌تر و ماندگارتری ایجاد کند.
نقش حنا در گردشگری و اقتصاد محلی
نقش حنا به یکی از جاذبه‌های گردشگری بندرعباس و قشم تبدیل شده است. گردشگران، به‌ویژه بانوان، در بازارهای محلی مانند درگهان یا جزیره ناز، جذب هنر زنان بومی می‌شوند که بامهارت طرح‌های زیبا خلق می‌کنند. هزینه کشیدن نقش حنا بسته به پیچیدگی طرح متغیر است و این فعالیت به‌عنوان منبعی برای درآمدزایی زنان محلی، به‌ویژه در ایام غیر گردشگری مانند مراسم‌های مذهبی، اهمیت دارد.
خواص و جذابیت‌های حنا
حنا به دلیل خواص ضدمیکروبی و ضدقارچی‌اش، علاوه بر زیبایی، برای پوست مفید است. برخلاف تتوهای شیمیایی که ممکن است حساسیت ایجاد کنند، حنای طبیعی بی‌ضرر است و حتی می‌تواند به بهبود مشکلات پوستی کمک کند. این ویژگی، همراه با امکان طراحی موقت و تنوع طرح‌ها، حنا را به گزینه‌ای محبوب برای تزیینات موقت بدن تبدیل کرده است.
نقش حنا در فرهنگ امروزی
امروزه نقش حنا در بندرعباس و قشم فراتر از مراسم‌های سنتی است. این هنر در میان جوانان و گردشگران با طرح‌های مدرن و فانتزی، مانند طرح‌های مینیمال یا شبیه به تتو، محبوبیت یافته است. همچنین، این هنر به‌عنوان بخشی از هویت فرهنگی هرمزگان در حال گسترش به سایر نقاط ایران و جهان است و در سالن‌های زیبایی اروپا و آمریکا نیز مورد توجه قرار گرفته است.
نقش حنا در بندرعباس و قشم، با ریشه‌های تاریخی در تمدن‌های کهن و تلفیق بافرهنگ بومی، نمادی از هنر، شادی و هویت فرهنگی این منطقه است. این سنت نه‌تنها در آیین‌های محلی بلکه در گردشگری و اقتصاد منطقه نیز نقش مهمی ایفا می‌کند و همچنان به‌عنوان داستانی از زیبایی و فرهنگ جنوب ایران می‌درخشد.
لینک کوتاه: https://u.suru.ir/1w
