نوشته نوبان یکی از بادهای مقدس در فرهنگ اهل هوا (باورمندان به بادهای معنوی) است که در میان جوامع ساحلی ایران، به‌ویژه در جنوب، رواج دارد. این باد از نظر پیروان این آیین، ماهیتی اسلامی دارد و با احترام و تقدس همراه است. نوبان در مناطق ساحلی ایران، به‌خصوص در خلیج‌فارس، فراوان دیده می‌شود و در مناطقی مانند عدن و حبشه (اتیوپی امروزی) شیوع بیشتری دارد. باور عمومی بر این است که اعراب بیش از عجم‌ها (غیرعرب‌ها) به نوبان مبتلا می‌شوند.
نوبان، مانند باد زار، انواع مختلفی دارد و هر نوع آن با آهنگ‌ها و آیین‌های خاص خود همراه است. فردی که به نوبان مبتلا می‌شود، به‌صورت دائمی تحت‌تأثیر این باد باقی می‌ماند و به همین دلیل به او «فرس نوبان» (مرکب نوبان) گفته می‌شود. بابا یا مامای زار (رهبران آیینی) می‌توانند در مراسم نوبان نیز نقش رهبری داشته باشند.
مراسم نوبان (مجالس بازی)
مراسم نوبان شباهت‌هایی با مراسم زار دارد، اما تفاوت‌های مشخصی نیز در آن دیده می‌شود. در این مراسم، بابا یا ماما در صدر مجلس قرار می‌گیرد و هدایت آیین را بر عهده دارد. تنها ساز مورد استفاده در مراسم نوبان، «تمبوره» یا «تمبیره» است. زادگاه این ساز به طور دقیق مشخص نیست، اما تمبوره در مناطق شرق آفریقا و سواحل خلیج‌فارس رواج دارد و احتمالاً ریشه‌ای آفریقایی یا عربی دارد.
نوبان به‌عنوان یک باد مسلمان تلقی می‌شود؛ ازاین‌رو، هر فرد هنگام ورود به مجلس نوبان با گفتن سلام و فرستادن صلوات، احترام خود را به این آیین نشان می‌دهد. برخلاف مراسم زار که معمولاً نشسته برگزار می‌شود، مجلس نوبان به‌صورت ایستاده اجرا می‌شود.
نحوه اجرای مراسم
مراسم با نوای تمبوره و آواز آغاز می‌شود. اشعار خوانده‌شده در این مراسم معمولاً در مدح خداوند، پیامبر اکرم (ص)، و ائمه اطهار (ع) هستند و حال‌وهوایی عرفانی و مذهبی دارند. رقص نوبان به‌صورت ایستاده آغاز می‌شود و به‌تدریج به پایکوبی تبدیل می‌گردد. فرد مبتلا به نوبان، درحالی‌که تحت‌تأثیر باد قرار گرفته، با حرکاتی افتان‌وخیزان به بابا یا ماما نزدیک می‌شود، روی زانو می‌افتد و گاهی با گریه به ابراز احساسات می‌پردازد.
در مجلس نوبان، نه‌تنها فرد تازه مبتلا تحت‌تأثیر باد قرار می‌گیرد، بلکه ممکن است دیگر حاضران نیز که پیش‌تر به بادهایی مانند نوبان یا زار مبتلا بوده‌اند، تحت‌تأثیر قرار گیرند و بادشان «زیر» شود (فعال گردد). این ویژگی، مراسم نوبان را به فضایی پویا و پرشور تبدیل می‌کند.
